حضور سازمان آتلانتیك شمالی (ناتو) در منطقه قفقاز همواره یكی از چالش های اساسی میان غرب و به ویژه آمریكا و روسیه بوده است. در این ارتباط، گرجستان و ناتو روز دوشنبه 22 اسفند ماه در نشست كمیسیون دوجانبه در بروكسل توافقنامه‌ای در زمینه تعمیق همكاری‌های متقابل امنیتی امضا كردند كه برای مقامات ناتو و تفلیس اهمیت زیادی دارد. وزارت امور خارجه گرجستان اعلام كرد كه این توافقنامه در بروكسل و در چارچوب نشست كمیسیون مشترك گرجستان- ناتو به امضای طرفین رسیده است. 'گیگا بوكریا' دبیر شورای امنیت ملی گرجستان كه ریاست هیات نمایندگی این كشور در این مذاكرات را برعهده داشت، بعد از این نشست گفت: این سند اهمیت بسیار زیادی برای گرجستان دارد، چرا كه تقویت همكاری‌ها با پیمان آتلانتیك شمالی در زمینه تامین امنیت، ضمانتی برای این كشور در برابر تهدیدات موجود است. بوكریا گفت: این همكاری‌ها شامل تجزیه و تحلیل و ارایه كمك‌ها برای تامین امنیت گرجستان در زمینه دفاعی و امنیت سایبری می‌شود و با توجه به اینكه ما پیش از این با حملاتی این چنینی مواجه بودیم، این مساله اهمیت زیادی برای گرجستان دارد. این مقام بلندپایه گرجی همچنین اعلام كرد كه در نشست كمیسیون مشترك گرجستان- ناتو، طرفین مسائل امنیتی منطقه قفقاز جنوبی و تهدیداتی كه امنیت گرجستان را در معرض خطر قرار داده ‌است بررسی كردند.

گرجستان از چهار سال پیش خواستار عضویت در پیمان آتلانتیك شمالی است، اما مخالفت روسیه به عنوان یكی از موانع اصلی این خواسته، موجب شده سران ناتو، پذیرش این كشوررا به تعویق بیاندازند. این در حالی است كه این كشور از مدت ها قبل همكاری های نظامی خود را با ناتو آغاز كرده و در زمان حاضر نیز با استقرار 900 نظامی در افغانستان دومین كشور غیرعضو ناتو در اعزام نظامیان خود به این كشور محسوب می شود. اما سوال اینجاست كه با توجه به سیاست محدودسازی روسیه در قبال گرجستان، ناتو و تفلیس چه راهكاری را برای گسترش همكاری های راهبردی خود در نظر گرفته اند؟

** گرجستان و ناتو

---------------------

ورود ناتو به منطقه قفقاز و نزدیك مرزهای روسیه با فروپاشی اتحاد شوروی آغاز شد. در پی این فروپاشی وضعیتی پدید آمد كه ناتو توانست منطقه امنیتی خود را گسترش دهد. به این منظور این سازمان به دو روش متوسل شد: یكی از طریق ایجاد شورای همكاری آتلانتیك شمالی و دیگری اجرای طرح مشاركت برای صلح.

در سال1992(1371شمسی) همه كشورهای عضو جامعه كشورهای مستقل مشترك المنافع (همسود) به عضویت شورای همكاری آتلانتیك شمالی پذیرفته شدند و برای توسعه همكاری های نظامی و دفاعی نیز طرح مشاركت برای صلح با ناتو را دنبال كردند. گرجستان در بیشتر برنامه های این طرح ها مشاركت دارد و همچنین این كشور، از سال 2004 (1383شمسی) در برنامه های 'مشاركت عملیاتی' (IPAP) ناتو كه در نشست نوامبر 2002 (1381) در پراگ آغاز به كار كرد، با ناتو همكاری می‌كند. اما آغاز روابط گرجستان و ناتو به درخواست این كشور به همكاری در شورای همكاری اروپا-آتلانتیك در سال 1992 بازمی گردد كه با پیوستن گرجستان به برنامه مشاركت برای صلح در سال 1994(1373)، این همكاری ها عمیق تر شد. با تحولات رخ داده در گرجستان و وقوع انقلاب موسوم به 'رز' در سال 2003(1382)، نقطه اتكای محكمی برای اصلاحات در گرجستان به وجود آمد. در سپتامبر 2006 (1385) نیز این كشور امكان انجام مذاكراتی را جهت اخذ عضویت ناتو به دست آورد. پیشنهاد ناتو به گرجستان در سال 2006 برای آغاز گفت وگوهای فشرده برای عضویت گرجستان در ناتو انجام پذیرفت و سپس مصوبه مه 2007 (1386) پارلمان گرجستان در حمایت از تصمیم این كشور برای عضویت در ناتو، مسیر عضویت این كشور را هموار كرد.

** گرجستان- ناتو در بستر تحولات جدید

----------------------------------------------

ناتو و گرجستان همواره تلاش كرده اند تا با حركتی پلكانی چارچوب های همكاری های خود را بسازند چراكه پس از جنگ سال 2008 روسیه و گرجستان بر سر منطقه 'اوستیای جنوبی' این موضوع برای گرجستان و غرب مشخص گردید كه مسكو به دنبال تحدید حضور ناتو و غرب در این منطقه است. سفر مقامات ناتو و از جمله سفر روز 19 آبان ماه 'آندرس فوگ راسموسن' دبیر كل ناتو، به گرجستان را می توان نمونه ای از این روابط ارزیابی كرد كه برآیند آن، به نوعی در امضای توافقنامه روز دوشنبه 22 اسفند تبلور یافته است كه امضای این توافقنامه نیز نشان دهنده این پیام است كه این سازمان، همچنان درهای خود را به روی عضویت گرجستان در این پیمان باز می بیند و خود را متعهد به تصمیماتی می‌داند كه در اجلاسیه های قبلی بر آن تاكید كرده بود. علاوه بر اجلاس های ناتو در بخارست و استراسبورگ (1387 و 1388) در نشست سران ناتو در لیسبون (1389) نیز كه در آن سند چشم انداز این سازمان مورد تصویب قرار گرفت، بر عضویت گرجستان در این سازمان تاكید شد. براین مبنا، به نظر می رسد كه هرچند فضای حاكم بر مناسبات دو طرف با تحركی راهبردی در حركت است اما این تحرك از سوی دو طرف به دلیل رویكرد منفی روسیه نسبت به همكاری های ناتو و گرجستان به صورت آرام و پلكانی پیش می رود.

تحقیق**2040**1358